De James Webb Ruimtetelescoop (JWST), de grootste ruimtetelescoop ooit gelanceerd, heeft ons een verrassend inzicht gegeven in het vroege universum. In de twee jaar sinds de lancering van de JWST hebben astronomen ontdekt dat het vroege universum veel vreemder is dan we dachten. Dankzij de grote spiegels en de gevoeligheid voor infrarood licht van de JWST, kunnen we nu terugkijken in de tijd als nooit tevoren. Dit betekent dat we objecten kunnen zien met een verbluffende helderheid, waarvan het licht miljarden jaren geleden in het ultraviolette of zichtbare deel van het spectrum werd uitgezonden en nu door de uitdijing van het universum is uitgerekt naar langere golflengten dan optische telescopen zoals Hubble kunnen waarnemen.
Astronomen gebruiken de JWST om terug te kijken naar de ‘kosmische dageraad’, een tijd waarin de eerste sterren en sterrenstelsels werden gevormd. De JWST toont aan dat deze vroege sterrenstelsels anders zijn dan astronomen hadden verwacht. Sommige nemen vormen aan die we niet mogelijk achtten zo kort na de oerknal. Anderen zijn onverwacht groot. En recent onderzoek toont aan dat zelfs de zwarte gaten in het vroege universum vreemd waren – ze zijn veel groter dan ze zouden moeten zijn, in verhouding tot de massa van het sterrenstelsel eromheen.
Opvallend is dat de JWST mammoet zwarte gaten ontdekt die relatief kleine sterrenstelsels verankeren. Hoewel de astronomische gemeenschap al aanwijzingen had gezien voor zo’n trend, kijkt de studie van Pacucci naar zoveel mogelijk sterrenstelsels met een hoge roodverschuiving van de JWST om een idee te krijgen van hoe groot de zwarte gaten toen waren. ‘En je kon duidelijk zien … dat elk superzwaar zwart gat dat tot dat moment door de JWST was bestudeerd, zeer overmatig was met betrekking tot de stellaire massa van de sterrenstelsels,’ zegt hij. Latere controles op de gegevens bevestigden dit, dus wat astronomen zagen leek echt te zijn en geen observatiebias.
Veelgestelde Vragen
Wat is de James Webb Ruimtetelescoop (JWST)?
De JWST is de grootste ruimtetelescoop ooit gelanceerd. Het is ontworpen om terug te kijken in de tijd en objecten te observeren waarvan het licht miljarden jaren geleden werd uitgezonden.
Wat is een zwart gat?
Een zwart gat is een regio in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat niets, zelfs licht niet, kan ontsnappen. Ze worden vaak gevonden in het centrum van sterrenstelsels.
Wat betekent ‘roodverschuiving’?
Roodverschuiving is een fenomeen in de astronomie waarbij het licht van een object verschuift naar het rode einde van het spectrum naarmate het object zich van ons af beweegt. Het wordt vaak gebruikt om de snelheid en richting van sterrenstelsels in het universum te meten.
Wat is de ‘kosmische dageraad’?
De ‘kosmische dageraad’ verwijst naar de periode in het universum kort na de oerknal, toen de eerste sterren en sterrenstelsels begonnen te vormen.
Verklarende Woordenlijst
Zwart Gat: Een gebied in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat niets, zelfs licht niet, kan ontsnappen.
Roodverschuiving: Een fenomeen waarbij het licht van een object verschuift naar het rode einde van het spectrum naarmate het object zich van ons af beweegt.
Kosmische Dageraad: De periode in het universum kort na de oerknal, toen de eerste sterren en sterrenstelsels begonnen te vormen.
Infrarood Licht: Een type licht dat een langere golflengte heeft dan zichtbaar licht, maar korter dan radiogolven. Het is onzichtbaar voor het menselijk oog, maar kan worden gedetecteerd door speciale instrumenten.
Stellaire Massa: De massa van een ster of sterrenstelsel, vaak gebruikt als een vergelijkingsmaatstaf in de astronomie.